Panowanie.

Kiedys juz o tym wspominalam przy okazji innego postu, dzisiaj wracam do, jak zwykle w Polsce przesadzonego, panowania.
Pamietam niegdysiejsze czasy, w poprzednim niepoprawnym ustroju, kiedy to sposob zwracania sie do wspolbliznich dopuszczal trzy wersje. Czlonkowie przewodniej sily narodu mogli sie zwracac do siebie oficjalnie per towarzyszu lub, jesli wypili razem odpowiednio duzo gorzaly, bratali sie mowiac sobie po imieniu. Mnie tam nikt od towarzyszek nie przezywal, bo i do jedynej slusznej nigdy jakos mnie nie ciagnelo. Zawsze bylam taka aspoleczna i wedrowalam pod prad.
Jedynie w szkole pobawilam sie w kilkuletnia przynaleznosc do harcerstwa, ktore, a jakze, tez mialo swoisty kod wewnatrzorganizacyjny. Z rowiesnikami przeto bylo sie po imieniu, a do starszych wiekiem i ranga nalezalo zwracac sie per druhu. Meldowac sie oficjalnie trzeba bylo z podaniem stopnia, prawie jak w wojsku: druhna Pantera, przewodnik (czy tez przodownik - skleroza nie boli, naprawde juz nie pamietam). Ledwie moglam powstrzymac sie od rozsadzajacego smiechu, kiedy do starszego pana w krotkich spodenkach, zsuwajacych sie z pokaznego brzucha piwnego, lecialam per druhu, a do starszawej ciotki musialam mowic druhno.
Dawniej, kiedy jeszcze moi rodzice studiowali, studenci mowili do siebie per kolego/kolezanko. Po imieniu nie wypadalo, jesli nie znali sie blizej, a pan/pani zarezerwowane bylo dla starszych wiekiem. Pozniej ten zwyczaj zupelnie zaniknal, nastapila ogolna fraternizacja i podobny sposob zwracania sie do rowiesnikow poczytany bylby za nadety snobizm. Mlodziez zaczela zyc na wiekszym luzie i wzajemne tykanie stalo sie czyms najzupelniej normalnym.
Po wojnie zmienil sie ustroj, wyrownaly sie spoleczne nierownosci i chec odciecia sie od przedwojennych panow, wprowadzila mode na obywateli. Milicjantowi nie wolno bylo zwrocic sie do kogos inaczej,  jak wlasnie obywatelu. Przy czym funkcjonowalo to glownie wtedy, kiedy nazwisko obywatela nie bylo blizej znane. Raczej nie slyszalo sie obywatelu Kowalski, tylko panie Kowalski lub, przy blizszej znajomosci, ale bez bruderszaftu, panie Zdzisiu. Obywatelka to ja nieraz bylam, a to przy okazji przechodzenia nieprawidlowo przez ulice lub podczas rutynowej kontroli drogowej. Zawsze jednak udawalo mi sie uniknac kary, bo mloda bylam obywatelka, niebrzydka przy tym, a umiejetnosc trzepotania rzesami opanowalam do perfekcji. Zawsze dzialalo!
W normalnym zyciu jednak panie i panowie mieli sie nadal niezle, bo jakze bylo zwracac sie do starszej sasiadki, obywatelko Nowak? Brzmialo to nie tylko idiotycznie i sztucznie, ale bylo znakiem nielubianego przez wszystkich obywateli (nomen omen) ustroju. Byla wiec pani Nowakowa albo pani Stasia, jesli byla z nami bardziej zaznajomiona.
Wreszcie nadeszla tak przez wszystkich wyteskniona przemiana ustrojowa, niektorzy nazywaja ja patetycznie wolnoscia, choc ja w poprzednim ustroju wcale nie czulam sie zniewolona.
No i zaczelo sie panowanie do urzygu.
Przoduja w tym rzecznicy policyjni: pan oskarzony, pani prostytutka, pan prokurator, pani sprzataczka i pan swiadek. Szkoda, ze nie pan bandyta i pani q**wa, bo tego jeszcze w komplecie do przesadnego panowania zabraklo.
Przy czym, malo kto mowi o rzadzacych inaczej jak Tusk, Komorowski, czy inna Obama. Abstrahujac od ich osiagow, talentow politycznych, sympatii, jaka ich darzymy lub wprost przeciwnie, wypadaloby akurat w ich przypadku okazac nieco wiecej szacunku, choc moze nie zawsze na niego zasluguja. Sa jednak wybranymi demokratycznie mezami stanu, wiec tak lekcewazacy sposob mowienia o nich jest jednak nie na miejscu. W takim ponizajacym  okreslaniu samym nazwiskiem ekipy rzadzacej przoduje zazdrosna o wladze prawica. Z ich ust rzadko mozna uslyszec pan premier Tusk, czy pan prezydent Komorowski. Obaj sa nie z mojej bajki, ale wybrano ich demokratycznie, wiec nie sa to zwykly Tusk i Komorowski zza sciany.
Tendencja idiotycznego panowania rosnie. Moze Polacy juz sie do tej dziwnej formy przyzwyczaili i nie zwracaja na nia wiekszej uwagi, mnie ona wybitnie irytuje. Co innego, jesli mowi sie pan Iksinski, mozna to zniesc, ale, do diabla, nie pan robotnik.
Co innego, kiedy do ksiedza zwroci sie ktos grzecznosciowa forma pan! Zaraz podnosi sie rejwach o obrazie majestatu i uczuc religijnych zarazem. Ja jestem przeciwniczka zbednej tytulomanii i nazywania Wisniewskiego w kazdej mozliwej sytuacji panem mecenasem, a Kowalczyka proszeksiedzem. Dla mnie to tylko mezczyzna, a wiec pan. Ostatecznie pan ksiadz, bo ani to moj ojciec, ani brat, a grzeczna staram sie byc zawsze.
Swiat zachodni powoli odbiega od formalnego zwracania sie do nieznajomych pan/pani. W Niemczech jeszcze funkcjonuje forma Sie, ale uzywana jest glownie w kontaktach oficjalnie zawodowych i w stosunku do osob w bardzo podeszlym wieku, na codzien tyka sie wszystko, co sie rusza. Jezyk angielski poszedl o krok dalej, likwidujac grzecznosciowa forme wy, ktora teraz brzmi jednakowo z forma ty. Efektem jest powszechne tykanie przelozonych i staruszkow, osob nieznanych i wyzszych ranga. Dla mnie jest to o jeden krok za daleko, inaczej bylam wychowywana, ale moze jestem staroswiecka i nie nadazam za moda? Choc wlasciwie, po tak dlugim czasie powinnam juz przyzwyczaic sie do powszechnego tykania, choc sama czesto uzywam formy grzecznosciowej. Co znamienne, znajomi moich corek, ktorzy nie sa Niemcami z dziada-pradziada, a wiec ci pochodzenia polskiego, ale rowniez tureckiego, czy jakiegokilwiek wschodniego lub trzeciokrajowego, zawsze zwracaja sie do mnie z poczatku per pani. W tych krajach panuje jeszcze wrodzony szacunek do doroslych i brak spoufalania sie.
Jesli chodzi o forme wy, tak popularna przed wojna, do dzisiaj na wsiach i w malych miasteczkach tak sie zwraca do osob starszych. Nie tak dawno corka znajomej Slazaczki tak sie wlasnie do mnie odezwala, nie jest wiec to jakis anachronizm. Nam to jednak pachnie rusycyzmem i chyba niechetnie korzystamy z tej opcji. Owszem, to jest rusycyzm, ale co z tego?
Nie przeszkadza Wam to przesadne panowanie tam, gdzie jest ono zalosnie smieszne i jego calkowity brak w przypadkach, gdzie uzywane byc powinno?  A moze ja sie czepiam?