Moje wigilie.

Pierwsza, jaka w ogole mgliscie pamietam, miala miejsce u dziadkow w Krakowie. Mieszkanie bylo

ogromne i bardzo wysokie, w starej kamienicy. Choinka tez byla wysoka, do samego sufitu. A moze to ja bylam taka mala, ze kazda wydawalaby sie ogromna? Udekorowana byla starenkimi pieknymi bombkami, tak bardzo odbiegajacymi wygladem od wspolczesnej chinszczyzny. Kazda bombka byla inna, kazda to male dzielko sztuki, kruchutenkie, zawieszone na nitce. Obok wisialy lakocie, lancuchy samodzielnie robione, biale gwiazdki z paskow papieru i swieczki, ktore nierzadko powodowaly zajecie sie ogniem galazek. Ale obok zawsze stalo wiadro z woda na takie okolicznosci.
Wlasciwie pamietam tylko te choinke, nie moge sobie przypomniec, gdzie stal stol i co bylo do jedzenia. Wtedy jeszcze przy stole gromadzilo sie wiecej osob, przyjezdzali moi rodzice z Lodzi, a moi pradziadkowie, rodzice babci, mieszkali razem z dziadkami. Nie bylismy specjalnie religijna rodzina, wiec nie bylo zwyczaju chadzac na pasterki, ale koledy spiewalo sie przy stole zawsze. Byly rozmowy, spiewy, czasem ktos przeczytal jakies opowiadanie lub basn. Telewizor nie zaklocal zycia podczas swiat, ani w ogole. Bylo ciemnawo, nastrojowo przy swietle swiec, starsi ciekawie opowiadali o rodzinie, wojnie i tamtych wigiliach pelnych strachu, nierzadko glodnych.
Lata mijaly, dziadek zostal przeniesiony sluzbowo do Warszawy, pradziadkowie po kolei odeszli, a ja wrocilam do Lodzi, bo nadszedl czas nauki w szkole. Zawsze jednak na ferie zimowe, wtedy jeszcze okoloswiateczne, jezdzilam do dziadkow. Pomagalam babci w przygotowywaniu potraw, a bylo z tym niemalo roboty i to ciezkiej. Nie bylo mikserow i robotow kuchennych, ciasto miesilo sie w takiej glinianej misie, ucieralo drewniana palka, a piane z bialek ubijalo recznie specjalna trzepaczka. Karpie byly zywe, drob rowniez i trzeba bylo skubac pierze, patroszyc, a sledzie moczyc w mleku, bo slone byly jak nie wiem co. Wszystko to trwalo bardzo dlugo, a roboty bylo od rana do wieczora. Kiedy przyjezdzali rodzice, ja witalam ich jako domownik.
Wtedy juz babcia miala niewielka sztuczna choinke, bo i mieszkanie bylo mniejsze, i nie bylo potrzeby po swietach wydlubywac igielek z dywanu. Wiele bombek sie wytluklo podczas przeprowadzek, a swieczki zastapilismy lampkami, nie bylo obawy pozaru, ale i skonczyl sie ten niepowtarzalny nastroj, ktory daje swiatlo swiec. Swiece za to stanely na stole, w lichtarzach i swiecznikach. Babcia nadal spiewala koledy, ktore nie brzmialy juz tak pieknie jak wtedy, kiedy bylo nas wiecej przy stole. Brakowalo mi pradziadkow, bylam z nimi bardzo zwiazana emocjonalnie, bo to z nimi spedzalam najwiecej czasu, podczas gdy babcia zajeta byla pracami domowymi, a dziadek pracowal.

Pod koniec lat 70-tych dziadek odszedl, wiec swieta przenieslismy do Lodzi, gdzie babcia przyjezdzala i zdradzala mamie tajniki pieczenia najlepszych makowcow na swiecie, przygotowywania jedynego w swoim rodzaju pasztetu i innych swiatecznych specyjalow. Powoli mama przejmowala organizacje swiat, babcia slabla i ograniczala sie do dozoru i porad.  To byla moja ostatnia wigilia w Polsce, krotko po niej, w styczniu 1989 roku wyjechalismy na emigracje.
Tego roku swieta spedzalismy w jeszcze tymczasowym miejscu zamieszkania, wspolnie z innymi towarzyszami niedoli emigracyjnej. Kazdy cos tam upichcil, byly koledy, niektorzy nawet pobiegli na pasterke, ktora tutaj odbywala sie wieczorem, bo nie ma tradycji nocnych mszy. Niby bylo przyjemnie, ale jednak to nie to samo, co w domu. Bylam juz w ciazy z najmlodsza corka, a ze nasz status nie byl do konca pewny, ryzykowne byloby wyjezdzanie do Polski.
Z czasem wigilie spedzalismy tylko w gronie najblizszej rodziny, czyli w piatke, my i dzieci. Maz pracowal i rzadko mial wolne w okolicach swiat, czesto za to musial w swieta pracowac, wiec o wyjazdach nie moglo byc mowy. W miedzyczasie odeszla babcia i od tego czasu rodzice spedzali swieta juz tylko we dwojke, przestalo sie oplacac wielkie gotowanie, bo obydwoje sa niejadkami. Za to ja szykowalam wszystko po dawnemu, a dzieci nie chcialy tego jesc. Jedna nie lubi grzybow, inna makielek, wszystkie nie lubia sledzi, cala rodzina nie jada karpia - kurczylo sie wiec te 12 potraw, bo i po co robic, skoro wiekszosc szla do kubla na smieci, a resztki dojadalismy tylko my dwoje?
Tak to potrawy wigilijne ulegaly u nas redukcji, zarowno w kwestii ilosci samych potraw, jak i ilosci jednej potrawy. Bylo coraz mniej pracy przy szykowaniu. I dobrze! Tylko gdzies zaczela zanikac ta cala tradycja.
Pamietam jedna z wigilii, kiedy corka przyprowadzila "samotnego wedrowca", ktory jak znalazl

wykorzystal puste nakrycie. Byl to jej kolega z pracy, Wloch, ktory nie mogl pojechac do domu na swieta. Przyjelismy go ze wszystkimi honorami, byl naprawde wzruszony i zaciekawiony polska wigilia. Dzwonil od nas do domu, chwalac sie, ze nie musi spedzac swiat samotnie, czym wzruszyl swoja mamme do lez. Bardzo nam dziekowala, a on tlumaczyl.
Wiele wigilii spedzalismy z aktualnymi "zieciami", dla ktorych uroczysty charakter kolacji wigilijnej byl kompletnie nieznany. W Niemczech w wigilie jada sie salatke kartoflana na zimno i kielbaski na cieplo, a dopiero w swieta spozywa sie uroczysty obiad, najczesciej ges (z Polski!). Ja gesi nigdy nie przygotowuje, za duzo z tym roboty, a i sama ges za wielka dla nas.
Wigilia poprzedzajaca nasza styczniowa przeprowadzke przed blisko czterema laty, odbyla sie u corki, jako ze u nas prawie wszystko bylo juz popakowane w kartony, a meble czesciowo zdemontowane. Byla to bardziej niz przyslowiowa wigilia, ot, spotkalismy sie przy wspolnym stole, na ktorym cos tam do jedzenia bylo. Wszyscy pracowalismy, a po pracy zajeci bylismy nadchodzaca przeprowadzka, wiec jedlismy jakas prowizorke na szybko. Ale bylo przyjemnie, mimo wszystko.
Trzy lata temu, kiedy ciezko odchorowywalam smierc Fusla, nie mialam ochoty na zadne swieta, nie bylam w stanie nic robic, chcialam tylko swietego spokoju. Dzieci stanely na wysokosci zadania, bardzo sie postaraly, sluchawka telefoniczna o malo sie nie zapalila, bo dzwonily po sto razy dziennie, pytajac o szczegoly przepisow. Wyprawily same wigilie, a my tym razem robilismy za gosci. Ja chlipalam, nawet nie jestem pewna, czy ze wzruszenia i dumy z wlasnych dzieci, czy z zalu za Fuslem. Moze z obydwu powodow?
W tym roku dobila mnie choroba i operacja Kiry. Znow kategorycznie odmowilam udzialu w swietach, nie mialam do tego glowy, nie mialam nawet pieniedzy, ani na prezenty, ani na swiateczne jedzenie. Tym razem Owsik wzial organizacje na siebie, a pozostale dwie z zaangazowaniem pomagaja w przygotowaniach. Tak szczerze mowiac, nie mam nawet ochoty pojsc, ale nie zrobie tego dzieciom, za bardzo sie staraly.
Nie wiem, czy to przejsciowe, ale mam wrazenie, ze z roku na rok mam coraz mniejsza ochote na urzadzanie swiat, a nawet uczestnictwo w nich. Ta sztucznie napedzana bozonarodzeniowa nachalnosc, doslownie wszechobecna, jakis przymus radowania sie, plynace zewszad te same do urzygu koledy i Last Christmas, kiczowate swiecidelka i tabuny ludzi z szalenstwem w oczach, kiedy czlowiek chce kupic jedynie bulke, te zatkane ulice, kiedy chce tylko wrocic z pracy do domu, zlodzieje kieszonkowi i wszedzie jedna tematyka (strach zajrzec do lodowki) - wszystko to bardziej zniecheca mnie do tej calej hucpy, niz wprowadza w nastroj.
Nie jestem pewna, czy do przyszlego roku mi przejdzie, a moze sie tylko ta niechec umocni...

P.S. Nie bylam jednak na wigilii u corki, zostalam w domu, poszedl tylko maz. Czulam sie wyjatkowo zle. Na tyle, ze nie bylam w stanie ruszyc sie z domu i udawac swiateczna radosc. Nie chcialam psuc innym uroczystosci, choc pewnie i tak zepsulam swoja nieobecnoscia. I bylo mi z tego powodu zupelnie wszystko jedno, jakkolwiek podle to brzmi.