Moj dziadek.

Od dluzszego juz czasu zabieram sie do opisania ciekawego, choc nie zawsze wesolego i bezpiecznego zycia mojego dziadka ze strony ojca, ale zawsze brakowalo mi czasu na pogrzebanie w pamieci, przepytanie ojca, bo dziadek i babcia juz odeszli.
Zaczelo sie od tego, ze kiedy przed trzema laty weszlam w posiadanie lapka, zaczelam na chybil-trafil wrzucac nazwiska znajomych i rodziny na wyszukiwarke. Bez wiekszej nadziei na sukces, wpisalam nazwisko dziadka. Zmarl w 1975 roku, a wowczas przeciez nikt nie slyszal o komputerach, googlach i temu podobnych. Z niedowierzaniem patrzylam na setki wyswietlonych wiadomosci o nim. Trzeba bylo tylko wszystko zebrac do kupy, uporzadkowac, zredagowac.
Oto opowiesc, poparta zdjeciami i linkami. Zdjecia sa z netu, ja sama mam niewiele pamiatek po dziadku, wszystko jest u rodzicow w Polsce.

Dziadek urodzil sie w 1904 roku w Lodzi. Ukonczyl Miejskie Gimnazjum (teraz Liceum Sportowe Nr 3 - chyba, ze sie w miedzyczasie cos zmienilo). Jego szkolnym kolega byl, miedzy innymi, Marian Spychalski, pozniejszy marszalek Polski. Pozniej wstapil do szkoly oficerskiej.
To tytulem wstepu.
Jeszcze przed wybuchem wojny zostal dowodca Korpusu Ochrony Pogranicza w Garnizonie Wilejka, na terenie obecnej Litwy. Razem z nim mieszkali w garnizonie moja babcia i kilkuletni wowczas moj ojciec. Niedlugo przed napascia Zwiazku Radzieckiego na Polske, dziadek zostal zmobilizowany, a tuz po ataku babcia z moim ojcem uciekli do rodziny w Polsce, dzieki czemu unikneli wywozki na Syberie. Dziadek w miedzyczasie dostal sie do Cichociemnych, z ktorymi pozniej znalazl sie w Wielkiej Brytanii, gdzie trafil pod dowodztwo Generala Stanislawa Franciszka Sosabowskiego.

To barwna i zarazem tragiczna postac. Walczyl w kampanii wrzesniowej w obronie Warszawy, a po klesce zaczal dzialac w podziemiu. W 1940 roku zostal przerzucony do Szkocji, gdzie zaangazowal sie w przygotowania do stworzenia Pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Powstala ona we wrzesniu 1941 roku.

Bojowy znak spadochronowy.

W 1944 roku miala miejsce najwieksza operacje wojsk powietrzno-desantowych o kryptonimie Operacja Market Garden. Dziadek byl dowodca 2-go Batalionu.

• 1st Polish Independent Para Brigade, Maj. Gen. Sosabowski
  • 1st Battalion, Maj. Marian Tonn
  • 2nd Battalion, Maj. Waclaw Ploszewski
  • 3rd Battalion, Capt. Waclaw Sobocinski

Kulisy calej operacji Market Garden i szczegoly bitwy o Arnhem w Holandii dosc prawdziwie zostaly przedstawione w filmie O jeden most za daleko z Gene Hackmanem w roli polskiego generala Sosabowskiego.

Burg Arnhem.

Zdjecia z bitwy.

Defilada PSBS w Edynburgu.

Zolnierzy poleglych podczas operacji, jak i samej bitwy pod Arnhem pochowano na cmentarzu w tej miejscowosci.

Rokrocznie we wrzesniu odbywaja sie tam uroczystosci ku ich czci.
General Sosabowski zostal obarczony wina za niepowodzenie calej akcji i dopiero dlugo po wojnie zrehabilitowano go, o czym opowiada film Honor Generala. Tylko co mu po tym? Nie dozyl rehabilitacji i zmarl w nieslawie.

Po wojnie dziadek zostal odznaczony Krzyzem Walecznych za udzial i poswiecenie w tamtej bitwie.


Podam jeszcze kilka linkow dla zainteresowanych:
General Sosabowski
Rangi w Polskiej Armii

Sosabowski rozmawia z gen.Browningiem.

Wojna sie zakonczyla, ale dziadkowi jakos w glowie nie bylo wracac szybko do rodziny. Uzywal zycia w Szkocji, dopoki nie skonczyly sie pieniadze. Brytyjczycy wprawdzie doceniali pomoc Polakow, ale po wojnie szybko zapomnieli o wdziecznosci. Zolnierze, ktorzy zdecydowali sie zostac, niedlugo chodzili w glorii bohaterow, musieli podolac konfrontacji z rzeczywistoscia, zarabiac pieniadze na zycie i dawac sobie samodzielnie rade.
Dziadek wiec wrocil w 1946 roku. Na lonie rodziny pobyl jakis czas, az ktoregos dnia wczesnie rano zameldowalo sie w domu dwoch powaznych panow w skorzanych plaszczach i zabrali dziadka ze soba. Nikt nic nie wiedzial, zadnych informacji. Nie wiadomo bylo, gdzie jest i czy w ogole zyje.
Takie byly czasy, wladze nowego ustroju wszedzie wietrzyly spiski, wrogow ludu i szpiegow. Zwlaszcza wsrod tych, ktorzy walczyli na frontach zachodnich, mieli przynaleznosc do falszywych armii, a szczegolnie tych, ktorzy powrot do ojczyzny opoznili. Mogli w tym czasie byc przeszkoleni na szpiegow.
Trwalo 3 miesiace, zanim dziadek wrocil do domu. Zdegradowany i wyrzucony z wojska na zbita twarz. Co sie dzialo w ciagu tych trzech miesiecy, nie wie nikt. Dziadek milczal, jak zaklety. Cierpial za tak niesprawiedliwe potraktowanie weterana, ale nie powiedzial slowa. Z tego, co wiem, musial podpisac klauzule milczenia.
Znalazl prace w banku i jakos zycie bieglo dalej.
W tym czasie moj ojciec dostal sie na studia i jako zapalony sportowiec, zapisal sie do Aeroklubu na szybowce. Przemilczal jednak w swojej ankiecie personalnej "niechlubna przeszlosc" swojego ojca i po niedlugim czasie zupa sie wylala. Wylecial z Aeroklubu z hukiem! Chcieli go tez relegowac ze studiow, ale jakims cudem, po zlozeniu samokrytyki, mogl warunkowo dalej studiowac.
Po dojsciu Gomolki do wladzy i tzw. odwilzy, dziadek zostal przywrocony do wojska, oddano mu rowniez jego stopien wojskowy, a nawet awansowano. W tym samym roku moj ojciec obronil dyplom i urodzilam sie ja! Rok bogaty w wydarzenia dla naszej rodziny.
Razem z dziadkami przezylam swoj krakowski epizod, mieszkalismy na ulicy Warynskiego. Pozniej przeniesiono go do Warszawy.

Moj dziadek - lata 60-te

Bywalam z dziadkiem w jego pracy przy ul.Krolewskiej, bralam udzial w uroczystosciach wojskowych, korzystalam z goscinnosci wojskowych osrodkow wczasowych, gdzie m.in. nauczylam sie niezle strzelac z kbks-u.
W latach 60-tych dziadek zostal zaproszony na jubileuszowe uroczystosci do szkoly, do ktorej uczeszczal razem z Marszalkiem Spychalskim. Teraz jest tam Liceum Sportowe, przy ul.Sienkiewicza. Dziadek przedstawil mnie Marszalkowi, ktory wspomnial, ze wlasnie urodzila mu sie wnuczka (corka Wl. Komara, ktory byl jego zieciem). Mialam zaszczyt uscisnac panu Marszalkowi dlon i zamienic z nim kilka slow.
Kiedy dziadek przeszedl juz na emeryture, byl kiedys z babcia na pogrzebie pracujacego jeszcze kolegi. Pogrzeb byl wojskowy, z salwa, warta honorowa przy trumnie. Wtedy powiedzial do babci, ze on pewnie takiego pogrzebu nie bedzie mial, bo w koncu jest tylko emerytem.
Doczekal sie. Kiedy zmarl, babcie odwiedzilo dwoch pulkownikow, postawili sie do jej dyspozycji wraz z samochodem i spytali, jakiego pogrzebu sobie zyczy: koscielnego, czy wojskowego. Nie bylo o czym rozstrzygac, babcia mogla tym sposobem spelnic jego pragnienie.
Wojsko zalatwilo miejsce na Powazkach, byla warta honorowa, byla salwa, jego odznaczenia niesione na poduszkach. Na taki pogrzeb w pelni sobie zasluzyl. Wzruszajacym bylo przemowienie jego wojennego kamrata z PSBS (nie znam nazwiska), ktory na koniec powiedzial: Waclawie, teraz spotkasz tam naszego ukochanego dowodce, generala Sosabowskiego. Zloz mu od nas wojskowe pozdrowienie.
W pogrzebie uczetniczyl takze Marszalek Spychalski, juz wtedy odsuniety od wladzy, w asyscie dwoch pulkownikow.
Dziadek nie byl karierowiczem, nie chcial zapisac sie do partii, przez co zycie zakonczyl w stopniu pulkownika. Jego koledzy awansowali na generalow, jeden zostal nawet marszalkiem Polski. Nie zaprzedal sie, zostal wierny swoim przekonaniom.