Grazyna - opowiesc lutowa.

Siedziala w kuchni i rozwiazywala krzyzowke. Na kuchence gotowal sie obiad, miala wiec wolna chwile dla siebie. Spojrzala na zegarek - 13.38. Niedlugo dzieciaki przyjda ze szkoly, poda im obiad. Kiedy Kazik zechce wrocic do domu, nie wiedziala, choc liczyla, ze nie za pozno i nie w stanie wskazujacym.
- Uderzenie w twarz na osiem liter... Policzek! - wpisala haslo w kratki i, szarpnieta przykrymi wspomnieniami, skierowala wzrok za okno.
Usmiechnela sie do siebie na widok sikorki, ktora wczepiona pazurkami w siateczke, palaszowala jej zawartosc.
- Juz niedlugo - powiedziala bardziej do siebie niz do ptaszka, ktory i tak nie mial szans jej uslyszec - niedlugo bedziesz miala wiecej do jedzenia. Wiosne czuje sie juz w powietrzu, chociaz to dopiero luty. Dni jednak staly sie odczuwalnie dluzsze, z ziemi wyrastaja pierwsze przebisniegi, paczki na galeziach pogrubialy jakby wybudzaly sie z zimowej hibernacji.
Poplynela myslami do wiosny swojego zycia, a jej twarz pokryl smutek. Pomyslala o ludziach, ktorzy tesknili za dziecinstwem, za domem rodzinnym, okresem beztroski i ogromu milosci, jakim byli otoczeni. Sama nie wiedziala, czy im zazdroscic, czy sobie wspolczuc. Ona byla otoczona w domu nadmierna opieka, jak to jedynaczka, jednak czula, ze nie bylo to spowodowane miloscia ani obawa o nia. Raczej checia ograniczenia jej samodzielnosci, czyms w rodzaju przycinania skrzydel.
Inne dzieci mogly ogladac telewizje po godzinie 20.00, a ona musiala wyjsc do swojego pokoju. Inni nie mieli swojego kata, zyli z cala rodzina w jednoizbowce, zazdroscili jej nawet tego luksusu, jakim byl wtedy osobny pokoj. Ona wolalaby jednak zostac z doroslymi w jednym pokoju i moc obejrzec film. Bo nastepnego dnia w szkole byly dyskusje, a ona nie miala nic do powiedzenia na temat filmu, co narazalo ja niejednokrotnie na kpiny ze strony innych uczniow, a zwlaszcza takiej jednej.
Ile ta dziewucha krwi jej napsula! Niewazne, ze Grazyna byla od niej lepsza uczennica, miala wieksza wiedze, wiecej swiata widziala. Tamta miala wpatrzonych w nia rodzicow, byla ladniejsza, miala spore powodzenie u chlopakow, byla przebojowa, bezczelna, zawsze modnie ubrana i mogla ogladac wieczorami filmy. Nosila dlugie wlosy, zawsze pieknie przez jej matke splecione i upiete. Grazyna tez chciala miec dlugie wlosy, jak kazda chyba dziewczynka w jej wieku, ale ojciec kategorycznie sie nie zgadzal.
- Dlugie wlosy swiadcza o krotkim rozumie - odpieral jej gorace prosby, zeby nie musiala znow isc do fryzjera, ktory strzygl ja w sposob najgorszy z mozliwych. Nic to nie dawalo i chodzila do szkoly zrobiona na idiotke, podczas gdy inne dziewczynki nosily kucyki i kokardy.
                                                                                    

Podobnie zreszta bylo z ubraniami. Te jej musialy byc zdrowe i sluzace dobrze jej rozwojowi, choc wygladaly jak z ciotki-klotki. Blagala matke, zeby kupila jej buty z waskimi czubkami, takie miala wtedy wiekszosc dziewczyn. Dostala skorzane z szerokim noskiem i na dodatek z zewnetrznym szwem, niemodne i brzydkie, ale zdrowe dla stopy. Musiala w nich chodzic, bo innych nie miala. Niejedna przerwe przeplakala w ubikacji, wysmiewana przez modnie obute kolezanki.
Chciala miec obcisle bistorowe bluzki, dostawala bawelniane koszulowe, ktore nie ukladaly sie ladnie na jej ciele. I co z tego, ze zdrowe?
Tak bylo przez caly czas. Kiedy ona o czyms bardzo marzyla, dostawala to, co rodzice uznawali za lepsze dla niej. Oni moze nawet mieli racje, tylko... tak bardzo narazali ja na drwiny. Skarzyla im sie, ale to ich zupelnie nie obchodzilo. Zawsze wszystko wiedzieli lepiej, zawsze decydowali za nia. A ona byla w tym czasie tak bardzo nieszczesliwa, tak odstajaca od innych dziewczynek, tak przez nie wysmiewana. Kiedy prosila na koniec roku o kwiaty dla nauczycielki, rodzice nie chcieli nawet o tym slyszec.
- Nie bedziemy dawac nauczycielom zadnych prezentow, nawet kwiatow. To jest jak lapowka, zapomnij o tym!
Zapominala. Jako jedyna w klasie. Z tego rowniez powodu nauczyciele patrzyli na nia inaczej, nie byli tak serdeczni, jak w stosunku do innych dzieci. Przyczepic nie mieli sie do czego, byla dobrze ulozona, znakomicie sie uczyla. Ale byla dobrym obserwatorem i widziala roznice w traktowaniu jej i innych.
Duzo dziewczynek chodzilo na zajecia baletowe, na lekcje muzyki. Ona tez bardzo chciala, marzyla o tym, zeby poruszac sie jak tancerka, wyprostowana, z wysoko uniesiona glowa i wielka gracja. Miala tez wielkie zaciecie do malowania, zapelniala zeszyty i bloki rysunkowe swoimi pracami. Bardzo lubila robotki reczne. Jedna z ciotek nauczyla ja robic na drutach i szydelkowac. A kiedy nauczyla sie szyc, spod jej rak wychodzily urocze zabawki ze skrawkow materialow lub skory. Slowem, byla uzdolniona plastycznie, a chciala jeszcze nauczyc sie tanczyc i grac na jakim instrumencie.
- Czys ty do reszty oszalala?! - uslyszala w odpowiedzi na prosbe o pozwolenie zapisania sie do domu kultury na zajecia plastyczne i taneczne - Po jakiego grzyba uczyc sie tanczyc? Sa wazniejsze zajecia w zyciu. A rysowac i szyc mozesz w domu, po co ci sie tego uczyc?
Inni wiec chodzili na takie zajecia pozalekcyjne, ktore sprawialy im radosc. Grazyna zostala zapisana na lekcje angielskiego i, zamiast czerpac z nich zadowolenie, mozolnie wkuwala slowka. Z obawa myslala, co bedzie, kiedy pojdzie gdzies na zabawe. Zupelnie nie umiala sie poruszac w tancu, a na nauke nie dawano jej szansy.
Dlaczego? Dlaczego? Dlaczego?
Co im szkodzilo poslac ja na takie zajecia, w jakich ona chciala uczestniczyc? Nie, oni wiedzieli lepiej, co dla niej dobre.
Na niesmiala uwage, ze taniec to przeciez cos na ksztalt sportu, zapisano ja na koszykowke, nie pytajac nawet, czy sobie tego zyczy. Nie cierpiala tej gry, nie lubila tamtych dziewczyn, trener byl dla niej nieprzyjemny. Nienawidzila wszystkiego tego, do czego ja zmuszano, w imie jej dobra. Chciala zyc inaczej, ale nikt nie liczyl sie z jej zdaniem, nikt nie zapytal o marzenia. Zawsze decydowano za nia. Pomyslala sobie, ze rodzice chcieli dobrze, ale to "dobrze" zupelnie nie wspolgralo z tym, czego chciala ona sama.
Wreszcie nadszedl kres szkoly podstawowej. Grazyna tak bardzo pragnela dostac sie do liceum plastycznego. Nauczycielka zajec plastycznych dopingowala ja w jej zamiarach, mowila, ze ma duze szanse dostac sie do wymarzonej szkoly.
- Chyba upadlas na glowe! - skwitowal ojciec - Po moim trupie! Jeszcze mi w rodzinie brakowalo plastyczki. To zaden przyzwoity zawod, bo nie sadze, zebys sie wybila. Bedziesz przymierac glodem. Nie zgadzam sie na taka szkole, tam zreszta chodza same swiry!
Nie pomogly prosby, grozby i placz, nie pozwolil jej zlozyc tam papierow. Zaproponowala wiec, ze pojdzie do technikum fotograficznego, bo pomyslala sobie, ze robienie pieknych artystycznych zdjec bliskie jest malowaniu obrazow na plotnie. Ojciec popatrzyl tylko z politowaniem, prychnal lekcewazaco i nawet tego nie skomentowal.
Przeciez byla czlowiekiem, niedoroslym wprawdzie i niesamodzielnym, ale czlowiekiem. Dlaczego najblizsi jej ludzie nie akceptowali jej pragnien i marzen? Nie mogla tego zrozumiec, buntowala sie, ale nie byla w stanie sie przebic. Byla od nich w pelni zalezna i musiala sie podporzadkowac.
Zawsze cos musiala!
Nigdy nie mogla!

Z oczu Grazyny poplynely lzy. Jej dzieci maja tyle swobody, kazda decyzja ich dotyczaca, musi byc przedyskutowana wspolnie z cala rodzina. Nie znaczylo to wcale, ze spelniala slepo wszystkie ich zachcianki, jednak przekonywala argumentami i zawsze tak prowadzila te rozmowy, ze dzieci w koncu same uznawaly jej racje. Unikala nakazow i zakazow, wiedzac jak bardzo zraniloby to ich mlode osobowosci, tak jak kiedys ranilo ja sama. Traktowala swoje dzieci jak rownorzednych partnerow, co najmniej w kwestiach dotyczacych ich samych. Nie obciazala ich natomiast problemami dnia codziennego, ale i nie ukrywala szczegolnie tych problemow. Uczyla je od poczatku kompromisow i rezygnowania z rzeczy, na ktore nie bylo ich stac.
Nigdy jednak nie porwalaby sie na takie ich tresowanie, jakiego sama doswiadczyla w dziecinstwie.
Ponownie spojrzala zalzawionymi oczami za okno. Sikorka dawno juz odleciala.
- Ciekawe, dokad? - pomyslala - Moze szuka partnera, zeby zaczac krzatac sie kolo budowy nowego gniazdka, moze w poszukiwaniu innego pokarmu.

Z zamyslenia wyrwal ja dzwonek do drzwi. Otarla szybko lzy z policzkow. Poszla otworzyc...

(calosc opowiesci o Grazynie w bocznych zakladkach)