Mieszkac godnie.

Nie bez kozery nadalam taki tytul, bo mieszkac to nie tylko znaczy zajmowac swoje wlasne, wynajete lub wlasne, ale w gruncie rzeczy bankowe do czasu splacenia ostatniej raty kredytu, mieszkanie. To nie tylko miec wygodne, czy wrecz luksusowe wyposazenie. Na godne zycie sklada sie wiele czynnikow, ale przede wszystkim pewne poczucie bezpieczenstwa i swiadomosc panstwa prawa, nie tylko z nazwy.
Do napisania tego posta zainspirowal mnie post Odnowionej, wlasnie o mieszkaniach. Czytalam i wlosy jezyly mi sie na glowie, a wniosek byl jeden: panstwo polskie zgrabnie umylo rece przed jakakolwiek odpowiedzialnoscia, zarowno w kwestii ochrony lokatorow przed zachlannymi wlascicielami mieszkan, jak i samych wlascicieli przed nieuczciwymi najemcami. A takiej ochrony w Polsce niestety nie ma, panuje prawdziwa wolnoamerykanka, chociaz nazywa sie, ze jakas tam ochrona lokatorow przed samowola szczesliwych posiadaczy nadprogramowych mieszkan czy wrecz calych domow, istnieje. Tyle, ze odbywa sie ona kosztem uczciwych wynajemcow.
Wezmy przyklad pierwszy z brzegu. W upanstwowionej po wojnie, niegdys luksusowej kamienicy w centrum miasta, w ogromnym mieszkaniu, podzielonym na kilka mniejszych, zostalo zakwaterowanych kilka rodzin. Lata plyna, czesc sie wyprowadza, pozostali zajmuja wolne lokale, powiekszajac swoje jednoizbowki do rozmiarow normalnego mieszkania i nadal uiszczajac niewielki czynsz. Nierzadko zajmuja lokale o niemalym metrazu. Dzieci z czasem ida na swoje, wspolmalzonkowie umieraja i jedna osoba zyje na ogromnej powierzchni, godnie, wygodnie, spokojnie. I nagle nastepuje uwlaszczenie kamienicy, najczesciej bedacej w zalosnym stanie, trzeba ja niezwlocznie remontowac, bo grozi katastrofa budowlana. Na remont potrzebne sa srodki, a te zdobywa sie najczesciej urealniajac czynsze. No bo centrum miasta, no bo wielki metraz. Mozna by je wynajac na biura lub zaklady uslugowe, a tu tkwi w nim lokator, ktory nie chce sie wyprowadzic, a na nowe, realne oplaty go nie stac. Zaczyna sie wojna podjazdowa, utrudnianie zycia, odcinanie mediow, zamurowywanie wejsc itp. Znamy to z prasy. Panstwo nie pozwala na eksmisje, bo "chroni" lokatora i jego interesy. I tu dochodzimy do sedna. Bo to wlasnie panstwo ma obowiazek zapewnic takiemu lokatorowi mieszkanie socjalne. Ze nia ma? No wlasnie! Bledne kolo sie zamyka.
Nie wystarczy uroczyscie oznajmic w telewizorze, ze dnia tego-to-a-tego upadla komuna i od dzisiaj wszyscy zyjemy w wolnym kraju. Do tak wielkich zmian ustrojowych trzeba sie przygotowac i to nie kosztujacymi majatek zmianami nazw ulic, nie pozywaniem przed oblicze Temidy ludzi odpowiedzialnych za stan wojenny, nie spuszczaniem za bezcen wszystkich panstwowych zakladow i wieszaniem krzyza w sejmie. To wszystko sa sprawy drugorzedne i moglyby poczekac.
Nalezalo sie zajac przede wszystkim slaba socjalnie i niezaradna czescia spoleczenstwa, bo nie wszyscy na przemianach ustrojowych skorzystali, nie wszyscy byli przedsiebiorczy na tyle, zeby zakladac wlasne biznesy. W kazdym spoleczenstwie zyja ludzie nieprzebojowi, chorzy, kalecy i tych panstwo ma obowiazek wziac pod opieke. Trudno wymagac od babci-rencistki mieszkajacej od 45 roku w jednym lokalu, by na starosc szukala sobie nowego miejsca. Trudno zmuszac bezrobotna rodzine z dziecmi, by brala kredyt na wlasnosciowe lub wynajmowala za ogromne pieniadze cudze mieszkanie. Panstwo musi im zapewnic lokale socjalne, tak jest w kazdym innym cywilizowanym kraju. Nie wolno nakazywac dalszego zajmowania dotychczasowego lokalu kosztem wlasciciela domu lub jemu nakazywac znalezienie mieszkania zastepczego dla tych, ktorzy zajmuja jego wlasnosc, a nie placa, bo ich albo nie stac, albo nie placa, bo nie.
Dochodzi wtedy do tragedii, nie tylko wyrzucanych na bruk, ale i tych, do ktorych lokal nalezy.
Tak jest we wszystkich dziedzinach zycia, sprywatyzowano zaklady, nie troszczac sie o rzetelne prawo pracy, wszystko poszlo na zywiol i pracodawcy robia, co im sie podoba. Wytworcy oszukuja na kazdym kroku, nie martwia sie o odpady przemyslowe, a pracownikow traktuja jak niewolnikow. To wylaczna wina panstwa skoncentrowanego na robieniu dobrze jednej jedynej grupie spolecznej, a wlasciwie dwom: sobie i klerowi.
Panstwo powinno bardzo szybko zabrac sie do dzialania. Przede wszystkim wysmazyc nowa ustawe mieszkaniowa, ktora chroni interesy obydwu stron i zapobiega naduzyciom, zarowno przez lokatorow, jak i wynajemcow. Przede wszystkim zadnej dowolnosci w ustalaniu wysokosci czynszow, adekwatnie do lokalizacji, wieku budynku i wyposazenia, nalezy ustalic gorna granice, ktora nie moze byc przekroczona. Dalej ustalenie wiazacych umow cywilno-prawnych najemcy z wynajemca, bo nie moze tak byc, by ci, ktorzy nie placa, mieli prawo mieszkac gratis bez zadnych konsekwencji. A przede wszystkim budowa panstwowych blokow socjalnych dla ludzi o najmniejszych dochodach, z pewnym ograniczeniem metrazowym. Nie zadne kontenery z elektrycznym ogrzewaniem, na ktore nawet dobrze zarabiajacy nie moglby sobie pozwolic. I jesli panstwo tak bardzo pochyla sie nad nieplacacymi lokatorami, niech samo ich utrzymuje, a nie blokuje eksmisje. Nastepnym krokiem musi byc usprawnienie jurysdykcji i szybkie, konsekwentne egzekwowanie prawa mieszkaniowego.
Podobnie zreszta ma sie sprawa z rynkiem pracy, gdzie popyt przewyzsza podaz, co prowadzi do ogromnych naduzyc. Tu rowniez panstwo powinno polozyc lape na samowoli pracodawcow, polikwidowac bezpowrotnie umowy smieciowe i z cala surowoscia scigac nieprawidlowosci i naduzycia.
Tak sobie gdybam i marze, bo mieszkam w kraju, gdzie wszystko, co powyzej opisalam, jest prawnie przestrzegane i egzekwowane. Przyklad? Nasza spoldzielnia mieszkaniowa zakazuje mi anteny parabolicznej na balkonie, probujac zmusic mnie do platnego korzystania z oferty operatora, z ktorym sama wspolpracuje (dwa polskie programy po 6€ miesiecznie). Podali mnie nawet do sadu, gdzie w dwoch instancjach wygralam. I nic mi nie moga zrobic, najwyzej sie powkurzac. Jezeli cos w domu szwankuje, a wynajemca mimo monitow, tego nie naprawia, mozna obnizyc samodzielnie czynsz, sa specjalne tabele, o ile i za co.
Ja to nazywam godnym zyciem, bo mam swoje prawa jako lokator i przestrzegam praw wynajemcy, wiec jestem nie do ruszenia. Podobnie jest w przypadku pracodawcow, nie mozna czlowieka zwolnic wedlug wlasnego widzimisie, sad pracy przywraca delikwenta, a pracodawca musi mu jeszcze zaplacic zadoscuczynienie, podobnie jak w przypadku lamania uzyskanych praw pracowniczych. Pomoc prawna, adwokata mozna uzyskac nawet gratis przy bardzo niskich dochodach, to rowniez pokrywa panstwo, zeby nikt nie zostal jej pozbawiony i mial rowne szanse z gigantami otoczonymi gromada mecenasow za ciezkie honoraria.
Dluga jeszcze droga przed Polska, zanim podobne sprawy zostana uregulowane i skonczy sie samowola tych, ktorzy bezlitosnie wykorzystuja swoj wyzszy status spoleczny wobec bezbronnych osob, w jakis sposob od nich zaleznych. Ale rowniez powinna skonczyc sie ochrona chachmetow, ktorzy nie placa czynszu i smieja sie w twarz wynajemcy.
Panstwo woli jednak placic rocznie dwa miliardy na kosciol, dofinansowywac swiatynie, igrzyska z okazji wizyt kolejnych papiezy i przyznawac sobie niebotyczne premie.